Cẩm nang toàn diện về ghế an toàn trẻ em trên ô tô: Hướng dẫn chọn và sử dụng đúng chuẩn theo luật mới 2026

Một trong những thay đổi quan trọng và nhân văn nhất trong Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026: quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn chuyên dụng cho trẻ em dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35 mét. Đây không chỉ là một quy định mang tính hình thức, mà là một cuộc cách mạng về nhận thức, đặt sự an toàn của trẻ em lên vị trí tối thượng. Trước thềm áp dụng, Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia đã đưa ra những hướng dẫn chi tiết để giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ, phân loại và lựa chọn đúng thiết bị, đảm bảo mỗi chuyến đi của trẻ đều là một hành trình an toàn.

Bài viết này sẽ tổng hợp và luận giải một cách chi tiết những hướng dẫn đó, trở thành một cẩm nang không thể thiếu cho mọi gia đình có ô tô tại Việt Nam.

Tại sao dây an toàn của người lớn không an toàn cho trẻ em?

Trước khi đi vào các loại thiết bị, điều quan trọng nhất là phải hiểu tại sao trẻ em không thể dùng chung dây an toàn của người lớn. PGS.TS Phạm Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, đã chỉ ra một sự thật phũ phàng: 'Dây an toàn chỉ được thiết kế cho người trưởng thành... thậm chí trẻ em bị chấn thương bởi chính dây an toàn'.

Lý do là dây an toàn của xe được thiết kế để vắt qua xương đòn và xương chậu – những vùng xương cứng chắc của người lớn. Khi một đứa trẻ sử dụng, dây sẽ vắt qua cổ và bụng – những vùng cực kỳ mềm và dễ bị tổn thương. Trong một vụ va chạm, chính sợi dây này có thể gây ra những chấn thương nghiêm trọng cho cột sống cổ và nội tạng. Các nghiên cứu đã chứng minh, việc sử dụng thiết bị an toàn đúng cách có thể giảm tới 70% tỷ lệ tử vong cho trẻ sơ sinh và 54% cho trẻ nhỏ.

Phân loại và hướng dẫn lựa chọn thiết bị theo 'tiêu chuẩn vàng'

Không phải cứ có ghế là an toàn. Việc lựa chọn và sử dụng đúng loại thiết bị cho từng giai đoạn phát triển của trẻ mới là yếu-tố-then-chốt. Dưới đây là hướng dẫn phân loại chi tiết theo khuyến cáo của Ủy ban ATGT Quốc gia và các tổ chức an toàn hàng đầu thế giới.

Giai đoạn 1: Sơ sinh đến dưới 2 tuổi (Nhóm 0, 0+)

• Loại thiết bị: Nôi xách tay (Infant Car Seat) hoặc Ghế chuyển đổi (Convertible Car Seat).
• Tư thế lắp đặt: BẮT BUỘC quay về phía sau xe (Rear-Facing). Đây là tư thế an toàn tuyệt đối cho trẻ sơ sinh. Khi có va chạm từ phía trước, toàn bộ lưng, cổ và đầu của trẻ sẽ được nâng đỡ bởi lớp vỏ cứng của nôi, giúp phân tán lực tác động và bảo vệ cột sống cổ non nớt.
• Lưu ý: Hãy giữ trẻ ở tư thế quay về phía sau càng lâu càng tốt, cho đến khi trẻ đạt đến giới hạn cân nặng hoặc chiều cao tối đa của ghế.

Giai đoạn 2: Từ 2 đến 6 tuổi (Nhóm I, II)

• Loại thiết bị: Ghế trẻ em nhỏ (Toddler Car Seat/Forward-Facing Car Seat).
• Tư thế lắp đặt: Quay về phía trước xe. Ở giai đoạn này, hệ xương cổ của trẻ đã cứng cáp hơn. Ghế sẽ sử dụng hệ thống dây đai 5 điểm (hai dây qua vai, hai dây qua hông, một dây ở giữa hai chân) để giữ chặt cơ thể trẻ vào ghế.
• Lưu ý: Đảm bảo dây đai được siết vừa vặn, không bị xoắn, và kẹp ngực (chest clip) nằm ở vị trí ngang nách của trẻ.

Giai đoạn 3: Từ 6 đến 10 tuổi (Nhóm II, III)

• Loại thiết bị: Ghế nâng (Booster Seat) hoặc Đệm nâng (Backless Booster).
• Mục đích: Nhiều phụ huynh lầm tưởng rằng khi trẻ lớn, chúng có thể dùng dây an toàn của người lớn. Đây là một sai lầm nguy hiểm. Ở độ tuổi này, trẻ chưa đủ cao để dây an toàn của xe vắt qua đúng vị trí an toàn. Ghế/đệm nâng có nhiệm vụ duy nhất là 'nâng' cơ thể trẻ lên cao hơn để dây an toàn của xe nằm đúng vị trí: dải chéo vắt qua giữa vai và xương đòn (không cắt vào cổ), dải ngang vắt qua xương chậu (không vắt qua bụng).
• Khuyến cáo: Theo NHTSA (Mỹ), trẻ em nên tiếp tục sử dụng ghế/đệm nâng cho đến khi đạt chiều cao ít nhất 1,45 mét.

Những quy định kỹ thuật quan trọng cần biết

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024/BGTVT cũng đã đưa ra những yêu cầu rất cụ thể về chất lượng của các thiết bị này, bao gồm:

• Vật liệu: Không được có cạnh sắc, phần nhô gây nguy hiểm.
• Khóa an toàn: Phải được thiết kế để chống thao tác sai, dễ mở trong trường hợp khẩn cấp, và nút mở khóa phải có màu đỏ.
• Dây đai: Chiều rộng tối thiểu tại điểm tiếp xúc với trẻ là 25 mm.
• Phân loại theo cân nặng: Các thiết bị được chia thành 5 nhóm (từ Nhóm 0 đến Nhóm III) dựa trên cân nặng của trẻ, giúp phụ huynh lựa chọn chính xác hơn.

Lời nhắc nhở từ những bi kịch

Ông Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia, đã nhắc lại những vụ tai nạn thương tâm tại Lâm Đồng và Nam Định, nơi các em bé đã không qua khỏi dù những người lớn trên xe chỉ bị thương. Đó là minh chứng đau đớn nhất cho thấy sự cần thiết của quy định này. 'Các thiệt hại trên có thể phòng tránh và giảm thiểu rất nhiều nếu các trẻ em trên xe ô tô trên được bảo vệ bởi các thiết bị an toàn phù hợp', ông Minh nhấn mạnh.

Luật mới không chỉ là một quy định mang tính răn đe. Nó là một sự thay đổi về văn hóa, một cam kết của toàn xã hội trong việc đặt sự an toàn của thế hệ tương lai lên hàng đầu. Việc trang bị kiến thức và một chiếc ghế an toàn phù hợp không còn là một lựa chọn, mà là trách nhiệm bắt buộc của mỗi bậc làm cha, làm mẹ khi ngồi sau tay lái.

Cập nhật tin tức thị trường và tham khảo bảng giá mới nhất tại Mua Bán Xe Ô Tô. Theo dõi Facebook và kênh YouTube của chúng tôi. Xem thêm về chúng tôi tại Giới thiệu hoặc Liên hệ.