Luật mới về xe chở học sinh phải sơn màu vàng và quy chuẩn an toàn bắt buộc từ 2025

Sau hàng loạt những vụ việc thương tâm liên quan đến an toàn của trẻ em trên xe đưa đón, một cuộc cách mạng thực sự trong lĩnh vực vận tải học đường sắp chính thức diễn ra tại Việt Nam. Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2025, Nghị định số 151/2024/NĐ-CP sẽ có hiệu lực, áp đặt một loạt các tiêu chuẩn an toàn mới và cực kỳ nghiêm ngặt đối với xe ô tô kinh doanh vận tải chở học sinh. Trong đó, quy định gây chú ý và tò mò nhất chính là việc bắt buộc các phương tiện này phải được sơn màu vàng đậm phủ bên ngoài thân xe. Đây không phải là một quy định mang tính thẩm mỹ, mà là một quyết định dựa trên nền tảng khoa học sâu sắc và kinh nghiệm được đúc kết qua nhiều thập kỷ trên toàn thế giới, nhằm mục tiêu tối thượng: bảo vệ an toàn tuyệt đối cho những hành khách 'nhí' dễ bị tổn thương nhất.

Quy định này, cùng với hàng loạt các yêu cầu khác về thiết bị chống bỏ quên, người quản lý trên xe, và kinh nghiệm tài xế, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử, đưa tiêu chuẩn an toàn xe buýt học sinh của Việt Nam tiệm cận với các quốc gia tiên tiến nhất.

Giải mã 'School Bus Yellow': Lý do khoa học đằng sau màu sơn bắt buộc

Tại sao lại là màu vàng đậm mà không phải bất kỳ màu sắc nào khác? Câu trả lời không nằm ở sở thích, mà nằm ở cách bộ não và đôi mắt con người hoạt động. Màu sắc mà chúng ta quen gọi là 'School Bus Yellow' (Vàng xe buýt trường học) là một lựa chọn đã được nghiên cứu và tiêu chuẩn hóa từ những năm 1930 tại Mỹ, và khoa học hiện đại càng củng cố thêm sự đúng đắn của nó.

1. Khả năng nhận diện vượt trội trong tầm nhìn ngoại vi:

Theo các nghiên cứu về quang học và sinh lý học thị giác, màu vàng là một trong những màu sắc dễ nhận biết nhất đối với mắt người. Nó nằm ở vị trí tối ưu trong quang phổ ánh sáng nhìn thấy. Quan trọng hơn, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng các tế bào hình que và hình nón trong mắt chúng ta xử lý màu vàng một cách hiệu quả nhất khi nó xuất hiện ở vùng rìa của tầm nhìn (tầm nhìn ngoại vi). Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khả năng nhận biết màu vàng ở vùng ngoại vi lớn hơn màu đỏ khoảng 1,24 lần. Điều này có ý nghĩa sống còn trong giao thông: ngay cả khi một người lái xe không nhìn trực diện, họ vẫn có thể 'cảm nhận' được sự hiện diện của một vật thể lớn màu vàng đang tiến đến từ bên cạnh, giúp họ có thêm những mili giây quý giá để phản ứng.

2. Hiệu quả trong điều kiện ánh sáng yếu và thời tiết xấu:

Xe buýt học sinh thường hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn, những thời điểm ánh sáng yếu. Màu vàng đậm có khả năng nổi bật vượt trội trong các điều kiện bất lợi như sương mù, mưa lớn hay chạng vạng. Nó tương phản mạnh mẽ với hầu hết các màu sắc của môi trường xung quanh (xám của đường, xanh của cây cối), khiến chiếc xe trở thành một khối màu dễ nhận diện từ xa.

3. Sự khác biệt với các tín hiệu giao thông khác:

Màu đỏ thường được mặc định là tín hiệu 'Dừng lại' hoặc 'Nguy hiểm'. Sử dụng màu đỏ cho xe buýt có thể gây nhầm lẫn. Màu vàng, trong khi vẫn đủ sức gây chú ý, lại mang ý nghĩa 'Cảnh báo' hoặc 'Chú ý', phù hợp hơn với vai trò của một phương tiện cần được ưu tiên và nhường đường.

Không chỉ là màu sơn: Một cuộc cách mạng toàn diện về an toàn

Việc bắt buộc sơn màu vàng chỉ là một phần dễ thấy nhất trong một hệ thống các quy định an toàn mới được quy định tại Điều 46 của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Đây là một bộ quy tắc toàn diện, giải quyết gần như mọi 'lỗ hổng' an toàn đã từng gây ra các thảm kịch trước đây:

• Thiết bị chống bỏ quên trẻ em: Đây là quy định bắt buộc, có thể bao gồm các hệ thống cảm biến, camera ghi nhận hình ảnh và chuông báo động, nhằm chấm dứt hoàn toàn tình trạng trẻ bị bỏ quên trên xe.
• Người quản lý chuyên trách: Mỗi xe phải có ít nhất 1 người quản lý (với xe trên 29 chỗ là 2 người) để giám sát và đảm bảo an toàn cho trẻ trong suốt chuyến đi. Người này và tài xế có trách nhiệm kiểm tra xe lần cuối trước khi rời đi.
• Yêu cầu về tài xế: Người lái xe đưa đón học sinh phải có tối thiểu 2 năm kinh nghiệm lái xe vận tải hành khách, một yêu cầu cao hơn so với tài xế thông thường.
• Trách nhiệm của cơ sở giáo dục: Nhà trường phải xây dựng quy trình an toàn rõ ràng và chịu trách nhiệm khi tổ chức đưa đón học sinh.
• Dây đai an toàn và ghế chuyên dụng: Tương tự như quy định về an toàn trẻ em trên ô tô cá nhân, xe chở học sinh tiểu học cũng phải có dây đai hoặc ghế ngồi phù hợp với lứa tuổi.

Bài toán chi phí và sự thay đổi nhận thức

Cuộc cách mạng an toàn này chắc chắn sẽ tạo ra những tác động sâu rộng. Đối với các đơn vị kinh doanh vận tải học đường, họ sẽ phải đối mặt với một bài toán chi phí không hề nhỏ: chi phí sơn lại toàn bộ đội xe, chi phí lắp đặt các thiết bị an toàn mới, và chi phí nhân sự cho người quản lý trên xe. Những chi phí này có thể sẽ được chuyển vào học phí, tạo ra một áp lực nhất định lên các bậc phụ huynh.

Tuy nhiên, chi phí này là hoàn toàn cần thiết và không thể đánh đổi. Những quy định mới này không chỉ là yêu cầu của pháp luật, mà còn là một tiêu chuẩn đạo đức, một cam kết về trách nhiệm của nhà trường và đơn vị vận tải đối với sinh mạng của trẻ em. Việc đồng bộ hóa màu sắc xe buýt học sinh trên toàn quốc cũng sẽ giúp nâng cao nhận thức của toàn xã hội. Khi người tham gia giao thông nhìn thấy một chiếc xe màu vàng đậm, họ sẽ ngay lập tức nhận biết đó là xe chở học sinh và có ý thức nhường đường, giảm tốc độ, tạo ra một 'vùng an toàn' vô hình xung quanh chiếc xe.

Từ ngày 1/1/2025, những chiếc xe buýt màu vàng sẽ không chỉ là một hình ảnh mới trên đường phố Việt Nam, mà còn là một biểu tượng của sự thay đổi, một lời cam kết mạnh mẽ rằng sự an toàn của trẻ em phải luôn được đặt lên hàng đầu.