Xe PHEV: Khí thải cao gấp 5 lần, ảo mộng 'xe xanh' tan vỡ?

Từng được ca ngợi là bước đệm hoàn hảo trong kỷ nguyên chuyển đổi sang xe điện, ô tô PHEV (Plug-in Hybrid) đang đứng trước một cuộc khủng hoảng niềm tin. Một nghiên cứu mới đây của tổ chức Transport & Environment (T&E) đã phơi bày một sự thật đáng báo động: lượng khí thải CO2 trong điều kiện vận hành thực tế của xe PHEV cao hơn gần 5 lần so với những con số lý tưởng mà các nhà sản xuất công bố. Phát hiện này không chỉ phá vỡ hình ảnh "xe xanh" vốn được quảng bá mà còn đặt ra câu hỏi lớn về lợi ích thực sự cho người tiêu dùng và môi trường.

Sự thật trần trụi: Khí thải CO2 cao gấp 5 lần công bố

Nghiên cứu của Transport & Environment, dựa trên dữ liệu từ 800.000 xe PHEV đang lưu hành tại châu Âu, đã chỉ ra một khoảng cách đáng kinh ngạc giữa lý thuyết và thực tế.

Cụ thể, trong khi các nhà sản xuất báo cáo mức phát thải trung bình chỉ 28 g/km, con số đo được trong thế giới thực lại lên tới 139 g/km. Đáng chú ý, khoảng cách này ngày càng gia tăng. Năm 2021, chênh lệch là 3,5 lần (134 g/km thực tế so với 38 g/km công bố), đến năm 2023, con số này đã tăng lên gần 5 lần.

Điều này cho thấy các bài kiểm tra trong phòng thí nghiệm (WLTP) đã quá lạc quan, không phản ánh đúng cách mà người dùng vận hành xe hàng ngày.

Tại sao ô tô PHEV lại gây ô nhiễm hơn tưởng tượng?

Nguyên nhân chính của sự chênh lệch khổng lồ này không nằm ở công nghệ gian lận như vụ bê bối "Dieselgate", mà đến từ hai yếu tố cốt lõi: hành vi người dùng và giới hạn của chính công nghệ hybrid.

Thói quen sử dụng không như lý thuyết

Các nhà sản xuất và cơ quan quản lý đã giả định rằng người dùng sẽ thường xuyên sạc pin để tối đa hóa quãng đường di chuyển bằng điện.Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác:

• Lười sạc: Rất nhiều chủ xe không sạc xe thường xuyên, coi nó như một chiếc xe hybrid thông thường và chủ yếu chạy bằng xăng.

• Mục đích mua xe: Nhiều người chọn PHEV để hưởng các chính sách ưu đãi thuế hoặc trợ giá mà không thực sự có ý định thay đổi thói quen sử dụng xe xăng.

Động cơ xăng vẫn phải can thiệp thường xuyên

Ngay cả khi được sạc đầy, động cơ điện trên xe PHEV thường không đủ mạnh để vận hành độc lập trong mọi tình huống. Động cơ đốt trong sẽ nhanh chóng được kích hoạt khi:

• Tăng tốc đột ngột.

• Leo dốc.

• Di chuyển ở tốc độ cao.

• Vận hành trong điều kiện thời tiết lạnh.

Nghiên cứu của T&E chỉ ra rằng, trung bình động cơ xăng cung cấp năng lượng cho gần một phần ba quãng đường ngay cả khi xe đang ở chế độ chạy điện (EV mode).

Gánh nặng tài chính cho người dùng và lỗ hổng chính sách

Những con số "xanh trên giấy" không chỉ gây hại cho môi trường mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến túi tiền của người tiêu dùng và tạo ra những lỗ hổng chính sách.

• Chi phí nhiên liệu tăng cao: Do xe tiêu thụ xăng nhiều hơn quảng cáo, T&E ước tính một gia đình sở hữu xe PHEV tại châu Âu phải chi thêm khoảng 500 EUR mỗi năm cho nhiên liệu.

• Lợi ích cho nhà sản xuất: Dựa vào mức phát thải CO2 thấp trên giấy tờ, các hãng xe đã dễ dàng đáp ứng các tiêu chuẩn khí thải của EU, qua đó tránh được những khoản phạt lên tới hàng tỷ USD.

Nhận thấy sự bất cập này, Liên minh châu Âu sẽ siết chặt quy định từ năm 2025. Cụ thể, hệ số giả định về thời gian chạy điện của xe PHEV (Utility Factor) sẽ giảm dần, khiến mức phát thải CO2 công bố của xe PHEV sẽ phải điều chỉnh tăng lên để gần hơn với thực tế. Tuy nhiên, T&E cảnh báo rằng ngay cả với các quy định mới vào năm 2027, mức chênh lệch vẫn có thể vào khoảng 18%.

Nghiên cứu của Transport & Environment là một hồi chuông cảnh tỉnh, cho thấy ô tô PHEV có thể không phải là giải pháp "xanh" như chúng ta vẫn lầm tưởng. Sự chênh lệch lớn giữa công bố và thực tế cho thấy người tiêu dùng cần được thông tin một cách minh bạch hơn về chi phí vận hành và tác động môi trường thực sự của dòng xe này.

Đối với những ai đang cân nhắc mua xe, việc hiểu rõ thói quen di chuyển của bản thân và cam kết sạc xe thường xuyên là yếu tố quyết định để một chiếc PHEV có thể phát huy lợi ích. Nếu không, nó sẽ chỉ là một chiếc xe xăng nặng hơn, mang theo một khối pin không được sử dụng hiệu quả và tiếp tục tạo ra gánh nặng cho cả ví tiền và hành tinh.