Người dân ủng hộ đề xuất bỏ bài thi mô phỏng trong sát hạch giấy phép lái xe

Một trong những nội dung gây tranh cãi và ám ảnh bậc nhất trong quy trình sát hạch cấp giấy phép lái xe tại Việt Nam trong vài năm trở lại đây sắp có thể đi vào dĩ vãng. Mới đây, Bộ Công an đã công bố Dự thảo Thông tư sửa đổi, trong đó có một đề xuất quan trọng: loại bỏ hoàn toàn bài thi mô phỏng các tình huống giao thông. Ngay lập tức, đề xuất này đã tạo ra một làn sóng ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng, từ những học viên đang ôn luyện cho đến các tài xế lâu năm và cả các chuyên gia giao thông. Đằng sau sự đồng thuận hiếm thấy này là câu chuyện về một bài thi, dù được xây dựng với mục đích tốt đẹp, nhưng lại bị cho là máy móc, thiếu thực tiễn và gây ra quá nhiều tốn kém không cần thiết.

'Cửa ải' gây ức chế và tốn kém

Được chính thức áp dụng từ tháng 6/2022, phần thi mô phỏng với 120 tình huống giao thông được kỳ vọng sẽ là một bước đột phá, giúp nâng cao kỹ năng phán đoán và phản xạ của tài xế trước những nguy cơ bất ngờ trên đường. Ý tưởng ban đầu là rất tốt, khi các tình huống được xây dựng dựa trên những vụ tai nạn có thật tại Việt Nam, và phần mềm được phát triển dựa trên kinh nghiệm từ các quốc gia tiên tiến như Anh, Úc, Nhật Bản.

Tuy nhiên, khi đi vào thực tế, bài thi này lại nhanh chóng bộc lộ những bất cập lớn, biến nó từ một công cụ đào tạo thành một 'cửa ải' gây ức chế. Anh Tuấn Mạnh (Hà Nội), một người vừa trải qua kỳ thi, chia sẻ câu chuyện của mình là một ví dụ điển hình. Anh chấp nhận việc trượt sa hình và thi lại là hợp lý, nhưng việc trượt bài thi mô phỏng lại khiến anh cảm thấy bất công. 'Tôi đã ôn kĩ mà sơ sẩy bấm nhanh hơn trong vài câu là đã không đủ điểm. Rất tốn kém về tiền bạc và thời gian khi thi lại', anh Mạnh nói.

Câu chuyện của anh Mạnh đã chạm đúng vào 'nỗi đau' của hàng nghìn học viên khác. Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc các tình huống khó, mà ở cách chấm điểm quá máy móc và thiếu logic thực tế. Hệ thống yêu cầu thí sinh phải nhấn phím cách (spacebar) trong một 'khoảnh khắc vàng' cực ngắn. Nếu bấm sớm hơn chỉ 1 giây, bạn sẽ nhận 0 điểm. Nếu bấm muộn hơn, bạn cũng có thể nhận 0 điểm hoặc điểm rất thấp. Trong khi đó, ngoài đời thực, việc phản xạ và xử lý sớm một tình huống nguy hiểm luôn được khuyến khích và an toàn hơn.

Góc nhìn từ chuyên gia và cộng đồng: thiếu tính thực tiễn

Sự bất hợp lý này đã nhận được sự đồng tình từ cả các chuyên gia và những người có kinh nghiệm. Chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Thanh cho biết, ngay từ khi mới áp dụng, phần thi này đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều về tính hiệu quả. Một giáo viên dạy lái xe tại TP.HCM cũng chỉ ra sự vô lý trong thang điểm, khi không có tình huống thực tế nào mà việc xử lý sớm lại bị 'trừng phạt' bằng điểm 0.

Trên các diễn đàn lớn như Otofun, một cuộc tranh luận sôi nổi đã diễn ra và đa số ý kiến đều đồng tình với đề xuất của Bộ Công an. Một thành viên có 15 năm kinh nghiệm lái xe nhận xét rằng bài thi này giống một 'trò chơi đua xe' hơn là một bài kiểm tra kỹ năng thực tế, và ngay cả anh cũng có thể trượt. Luận điểm chung của cộng đồng là: thay vì bắt học viên phải 'học thuộc lòng' thời điểm bấm một cái nút vô hồn, hãy tăng thời gian thực hành trên đường trường, đối mặt với các tình huống giao thông thật. Đó mới là cách đào tạo hiệu quả nhất.

Hướng tới một quy trình sát hạch thực chất hơn

Theo Dự thảo mới của Bộ Công an, quy trình sát hạch sẽ quay trở lại với 3 phần thi cốt lõi: lý thuyết, thực hành lái xe trong hình và thực hành lái xe trên đường. Việc loại bỏ phần thi mô phỏng sẽ giúp giảm bớt áp lực, thời gian và chi phí cho cả học viên và các trung tâm đào tạo, đồng thời hướng quy trình sát hạch về đúng bản chất của nó là kiểm tra kỹ năng điều khiển phương tiện trong điều kiện thực tế.

Dù có tỷ lệ học viên đỗ phần thi này ngày càng tăng (từ 50% năm 2022 lên hơn 80% năm 2024), nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc nó hiệu quả. Nó chỉ cho thấy học viên đã dần quen với việc 'học tủ', 'học mẹo' để đối phó với cỗ máy, thay vì thực sự nâng cao kỹ năng phán đoán. Đây là một trong những thay đổi quan trọng trong nỗ lực cải cách quy trình đào tạo và sát hạch lái xe.

Đề xuất của Bộ Công an là một động thái lắng nghe dư luận rất đáng hoan nghênh. Nó cho thấy các cơ quan quản lý nhà nước đã nhận ra sự bất cập của một chính sách và sẵn sàng điều chỉnh để quy trình sát hạch trở nên thực chất, hiệu quả và hợp lý hơn. Việc tập trung vào các kỹ năng lái xe trên sa hình và đường trường sẽ là cách tốt nhất để đảm bảo mỗi tài xế khi ra đường đều có đủ năng lực để xử lý các tình huống giao thông phức tạp, góp phần xây dựng một môi trường giao thông an toàn hơn cho tất cả mọi người.